مقدمه: آنچه در ادامه می آید نظرات حاضرین شرکت کننده در جلسه است. ما نظری در مورد درستی و نادرستی آنها نداریم. نظراتی را آورده­ایم که در جلسه مخالف نداشته ‎اند. نام ارائه کننده نظر را نیاورده­ایم. انتظارمان این است که با آوردن این نظرات شما هم اظهار نظر نموده باعث روشنی قسمت ‎های ناروشن کشاورزی پسته بشوید. از شما تقاضای مساعدت داریم.

هرس در باغ های پسته:

یکـی از بهتریـن هنرهایـی کـه یـک باغبـان میتوانـد در قبــال درخــت انجــام دهــد، هــرس کــردن اســت؛ یعنــی بــه همــان انــدازهای کــه یــک هــرس خــوب بـرای درخـت سـودمند اسـت، هـرس بـد بـرای درخـت زیــان آور میباشــد . هرس به دو منظور انجام میشود.

الف: هــرس فــرم (تربیــت) درختــان پســته : هــدف از انجــام ایــن نــوع هــرس، ایجــاد اســکلت قـوی و محکـم، دسـتیابی بـه شـکل مناسـب و مـورد نظــر، تحریــک رشــد شــاخه های مناســب بــرای ایجـاد تـاج متراکـم و متـوازن و افزایـش میـزان رشـد شـاخه های نگهـداری شـده اسـت. هـرس فـرم جهـت ایجــاد شــکل مناســب درختــان پســته از یــک ســال بعــد از پیونــد توصیــه میشــود و مراحــل اجــرای آن 4 تــا 5 ســال طــول میکشــد. متأســفانه در بیــش از 90 درصـد از باغـات پسـته، هـرس فـرم انجـام نشـده و درختــان موجــود بــه شــیوه ســنتی (درختچــه ای) پـرورش یافته انـد. بدتریـن فـرم هـرس، بریـدن کامـل شــاخه های پاییــن و دادن فــرم هفــت بــه تــاج درخــت اســت .

ب: هــرس باردهــی درختــان پســته: ایـن نـوع هــرس بــر روی درختــان بــارده و بــه منظــور قطــع بخشــی از شــاخه یــا تمــام شــاخه های درخــت انجــام میشــود. ایــن هــرس شــامل: هــرس تنــک شــاخه، هــرس ســربرداری، هــرس شــاخه های مزاحــم، خشــک، آلــوده و حــذف پاجوشهــا میباشــد. مهــارت در هــرس آنقــدر مهــم اســت کــه حــذف نا ­به­ جــا و بی مــورد یــک شــاخه، نــه تنهــا کربوهیــدرات ذخیــره شــده را از بیــن میبــرد، بلکــه ســطح بالقــوه بــرگ را نیــز کاهــش میدهــد. در اثــر کاهــش ذخیــره کربوهیــدرات و بــرگ، رشــد ریشــه تقلیــل مییابــد . درختانــی کــه بــر اثــر پیــری شــروع بــه خشک شــدن سرشــاخه ها کرده انــد را بایــد بــا هــرس جــوان ســازی اصــاح نمــود. بهتریــن راه جوانســازی درختــان پیــر و تنــه ســیاه، هــرس شــاخه های ثالثــه اســت. زمــان مناسـب هـرس ( بعـد از ریـزش برگهـا بعـد از خـزان) و در مرحلــه خــواب زمســتانه درخــت تــا قبــل از ســبز شــدن درختــان میباشــد. هــرس تابســتانه (تنهــا در مـوارد خـاص) شـاخه ی شکسـته و رشـد رویشـی بیـش از حــد تابســتانه توصیــه میشــود چنــد خصوصیــت پســته بایســتی در برنامــه هــرس درختــان بالــغ مــد نظــر قــرار گیــرد:

 الــف- ســالآوری: بــر اســاس مطالعــات انجــام شــده، هــرس را میتــوان به عنــوان یکــی از عوامــل کاهــش ســالآوری نــام بــرد. ســربرداری باعــث افزایــش شــاخه زایی، تشــکیل جوانــه گل و تشــکیل میــوه بیشــتر میگــردد کــه در نهایــت ســالآوری را متعادل‌تــر مینمایــد.

ب- غالبیـت انتهایـی: عـادت رشـد درختـان پسـته بــه شــدت تحــت تأثیــر غالبیــت انتهایــی اســت. ایــن پدیــده به طــور قابــل توجهــی در درختــان فندقــی و کله قوچــی جــوان دیــده میشــود. از آنجــا کــه رشــد بیــش از 30-40 ســانتیمتر در ســال مطلــوب نمیباشــد، لــذا هــرس ســربرداری بــرای حــذف رشــد اضافــه صــورت میپذیــرد. هــرس ســربرداری اثــر تقویـت کننـده خیلـی زیادتـری نسـبت بـه هـرس تنـک شــاخه دارد. در ایــن روش، هــدف اصلــی، جلوگیــری از رشــد رویشــی بیــش از حــد جوانــه انتهایــی و تقویــت رشــد جوانه هــای جانبــی اســت. ســربرداری شــاخه، بــا افزایــش شــاخه های جانبــی، افزایــش ســطح میوه دهــی و تشــکیل جوانــه گل تأثیــر مثبــت دارد . در انجــام عملیــات ســربرداری، دانســتن اختـلـاف بیــن جوانه هــای رویشــی و زایشــی از اهمیــت خاصــی برخــوردار اســت و بایــد حداقــل 2-3 جوانــه رویشــی آخـری بـر روی شـاخه ی سـرزنی شـده وجـود داشته باشـد.  بــرای اجــرای هــرس تنــک صحیــح، براســاس میـزان مهـارت کارگـران، مراحلـی کـه در ادامـه آورده شده اســت پیشــنهاد میشــود.

الف- حــذف شــاخه هایی کــه شکســته اند، خیلــی کوتــاه هســتند و از وســط درخــت میگذرنــد یــا بــر روی هــم قــرار دارنــد. هــرس شــاخه های مزاحــم، خشــک و آلــوده و یــا دارای رشــد و رو بــه پاییــن الزامـی اسـت. در زمـان هـرس، نبایـد شــاخه ها از تـه بریده شـوند و طوقه‌ی شـاخه بایسـتی سـالم باقـی بماند. برای حــذف شــاخه های ســیاه، فقــط بریــدن قســمت خشک شـده کافـی نیسـت، بلکـه بایـد تـا محـل اولیـه شـاخه جدیـد حـذف شـود. هـرس ایـن نـوع شـاخه ها میتوانــد توســط کارگــران بــا مهــارت کــم نیــز بــه دلیــل مشــخص بــودن آنهــا انجــام شــود.

ب- هــر چــه زاویــه شــاخه بــا تنــه اصلــی درخــت بیشــتر باشــد محصولــش بیشــتر اســت. تنــک کــردن زیـاد شـاخه ها در رقـم فندقـی باعـث آفتـاب سـوختگی بعضــی شــاخه های درخــت در ماه هــای تیــر و مــرداد میشــود کــه میتوانــد ســبب مستعد شــدن ایــن شــاخه ها بــه حملــه آفــات و بیماریهــا شــود.

 پ- حــذف تدریجــی شــاخه های پایینــی ممــاس بــا ســطح خــاک از اهمیــت خاصــی برخــوردار اســت، زیــرا تشــکیل میوه هــای چنیــن شــاخه هایی معمــول ریــزش محصــول، تمــاس بــا زمیــن و آلودگیهــای قارچـی را به دنبـال دارد. ناگفتـه نمانـد، هرچـه شــاخه هاپایینتــر باشــند دریافــت آب و مــواد غذایــی راحت تــر اســت؛ به همیــن دلیــل، همــواره شــاخه های پاییــن محصــول بیشــتری دارنــد. خشــک و آلــوده نیــز بــرای حفــظ ســلامت درختــان پســته و جلوگیــری از شــیوع و گســترش نقطه هــای شــروع آلودگــی موثــر اســت.

ت- پاجوش هــای درختــان ســالم حتمــا حــذف شـوند، ولـی در درختـان بیمـار و ضعیـف بایـد تعـدادی پاجــوش قــوی را باقــی گذاشــت تــا بتــوان در صــورت مـرگ درخـت، پاجوشهـا را پیونـد زد. در درختـان پیـر و مشـکل دار بهتـر اسـت شـاخه های جدیـد (نرکهـا) را نگه داشــت و آنهــا را قطــع نکــرد تــا جوانه هــای جدیــد میــوه ده بــر روی ایــن شــاخه های جــوان قــرار گیــرد.

ث- در صـورت تغییـر پیونـد، پـس از اجـرای تـا خـزان سـال بعـد از کـود شـیمیایی اسـتفاده نکنیـد . پــس از تغییــر پیونــد و در ســال اول رشــد، شــاخه آبکـش قطـع نشـود. در بهـار پیونـد را در صورتـی بزنیـد کـه بافـت ترکـه آمـاده پیونـد باشـد .

منبع:  http://iranpistachio.org/fa/