سرخشکیدگی درختان پسته:

سرخشکیدگی درختان پسته یک بیماری جدی در مناطق پسته کاری می باشد که اکثر ارقام پسته که در شرایط نامطلوب رشد می کنند، به آن مبتلا می گردند. تغییر در بعضی عوامل محیطی مانند کاهش شدید کیفیت آب آبیاری، تشدید اثرات خشکسالی، کاهش مقدار آب لازم جهت آبشویی باغ ها و عدم تعادل عناصر غذایی در خاک، درختان را در مقابل این بیماری ضعیف کرده و باعث افزایش 60 درصدی شدت این بیماری در کمتر از ده سال شده است. شدت بیماری سرخشکیدگی در بعضی باغ ها تا 90 درصد تخمین زده شده است.

نشانه های بیماری:

- ایجاد لکه های کوچک و یا نوارهای طولی به رنگ قهوه ای تیره که با پیشرفت بیماری و گذشت زمان به ئبه رنگ سیاه در می آید. قسمت های آلوده دارای کمی فرورفتگی می باشد.

- روی پوست شاخه های آلوده شانکر (شیره) تولید خمی شود.

- بافت پوست و چوب شاخه ها در محل شانکر و در امتداد طول شاخه، تا مغز چوب تیره و به تدریج خشک می شود و پوست محل آلوده ترک میخورد.

- بافت های سالم و آلوده، مرز کاملا مشخصی داشته و حدفاصل آن ها بافت جوب پنبه ای به وجود می آید.

در صورتی که آلودگی دور تا دور شاخه را قرار بگیرد قسمت های انتهای شاخه، برگ ها، جوانه ها و خوشه ها پژمرده وچروکیده شده و سرانجام می میرند. این حالت با گرم تر شدن هوا شدت بیشتری می گیرد. برگ ها ابتدا به حالت سبز خشک در می ایند و سپس قهوه ای می شوند. برگ ها غالبا از شاخه جدا نمی شوند.

- شاخه ها معمولا از بالا (سرشاخه) به پایین (قاعده شاخه ها) خشک می شوند و به همین علت بیماری را سرخشکیدگی می نامند. پیشروی بیماری تا پایین ترین قسمت شاخه های قطور، تنه اصلی و گاهی تا طوقه ادامه می یابند.

- در مقطع عرضی و طولی شاخه های آلوده، بخش های آلوده به رنگ قهوه ای تیره مشاهده می شوند.

عوامل ایجاد بیماری:

1- عوامل پاتوژنی ( قارچها): قارچ های Paecilomyces variotii, Nattrasia mangiferae, Cytospora sp..

- قارچ های عامل این بیماری فرصت طلب هستند و به درختان تحت تنش و ضعیف حمله می کند، در نتیجه عواملی همچون تشنگی، کم آبی، سرمازدگی، کمبود مواد غذایی و آلودگی شدید به برخی آفات مانند شپشک های تنه ای که موجب ضعف درخت می شوند. این بیماری را تشدید می کند.

- قارچ های عامل بیماری سرخشکیدگی از طریق هوا، ادوات باغبانی، زخم های ایجاد شده روی درخت در زمان برداشت به درختان سالم منتنقل می شود.

با وجود اینکه وقوع آلودگی در تمام طول سال امکان پذیر می باشد اما آلودگی در زمان هرس و برداشت محصول بیشتر ایجاد می شود. پیشرفت آلودگی و خسارت ناشی از بیمخاری از اواخر بهار تا اواسط تابستان به دلیل مساعد بودن دما برای رشد عوامل بیماریزا بیشتر است. فعالیت عامل بیماری در ماه های گرم سال شدت می یابد و حداکثر پیشرفت آن در تیر و مردادماه می باشد.

2- آفات: پروانه چوبخوار، سوسک های سرشاخه خوار، شپشک سرشاخه و میوه، پسیل و ...

- هجوم آفت پروانه چوبخوار و سوسک سرشاخه خوار سبب از بین رفتن مغز ساقه و سرشاخه ها می شود. این سرشاخه ها در سال بعد خشک خواهد شد.

- شپشک ها و پسیل از شیره گیاهی تغذیه می کنند در نتیجه مواد غذایی که باید در اختیار گیاه قرار گیرد توسط آفت خورده می شوند. در اثر تغذیه آفت درختان ضعیف شده و به تدریج دچار سرخشکیدگی می شوند.

3-عوامل غیرپاتوژنی: نامناسب بودن تغذیه و آبیاری درخت، آفتاب سوختگی و زخم های حاصل از هرس

- سرخشکیدگی به ندرت در درختان جوان دیده شده و بیشتر در باغ های مسن و در درختان با سن بالای 30 سال دیده می شود. در باغ های مسن مقدار مواد غذایی بیشتری از خاک برداشت شده و در نتیجه خاک این باغ ها فقیرتر می باشند. بنابراین سرخشکیدگی در این باغ ها بیشتر اتفاق خواهد افتاد. خشکسالی و افزایش PH هم باعث شده تا مواد غذایی موجود  در خاک هم به خوبی جذب نشوند.

- با افزایش شوری ( سدیم) خاک و نتیجه SAR میزان سرخشکیدگی افزایش می یابد. افزایش سدیم موجب کاهش جذب کلسیم شده و در نتیجه میزان سرخشکیدگی را افزایش می دهد.

- محصول زیاد یکی از مهم ترین عوامل ایجاد سرخشکیدگی ها است. هر درختی برای تولید محصول توانایی خاصی دارد اگر مقدار محصول بیشتر از توان درخت باشد درخت دچار ضعف و سرخشکیدگی خواهد شد. این ضعف در درختان مسن بیشتر است پس قاعدتا در درختان پیر ما سرخشک های بیشتری را میبینیم.

- اکثر باغداران در هنگام تعمیر فقط به سه عنصر ازت، فسفر و پتاسیم توجه داشته و سایر مواد غذایی را زیاد مورد توجه قرار نمی دهند ( کلسیم و عناصر آهن، روی، منگنز و مس). در این باغ ها به علت برداشت همه ساله محصول، خاک از همه مواد غذایی خالی شده و در حالیکه این مواد جایگزین نشده اند در نتیجه این درختان که ضعیف شده اند بیشتر دچار سرخشکیدگی می شوند.

- ریزش زودهنگام برگ ها در اثر عدم کنترل مناسب و خسارت پسیل باعث می شود درخت کارخانه غذاسازی خود را از دست بدهد و در نتیجه عدم تولید مواد غذایی درختان ضعیف و شاخه ها خشک می شوند.

- نگه داشتن زیاد میوه روی درخت بویژه در شرایطی که درخت کم برگ یا برگ نداشته باشد باعث ضعیف تر شدن درخت می شود.

- تا زمان برداشت محصول، مواد غذایی که برگ ها می شازند صرف رسیدن میوه می شود اما بعد از برداشت، غذای تولیدی توسط برگ ها در شاخه و ریشه ذخیره می گردد. وجود مواد غذایی در شاخه و ریشه موجب مقاومت درخت به سرما می شود ( آب قند دیرتر از آب خالی یخ می زند). بنابراین در سال هایی که درختان پسته دارند برای جلوگیری از خشک شدن شاخه در زمستان، باید پس از برداشت در شهریور و مهرماه یک تعمیر انجام شود و مواد غذایی در اختیار درخت قرار گیرد.

مدیریت و کنترل بیماری:

- تقویت درختان با کودهای مناسب به خصوص پس از سال آوری زیاد و در زمین های شنی

- استفاده از کودهای حاوی کلسیم، پتاسیم و روی موجب کاهش سرخشکیدگی می شود.

- دقت در هرس زمستانه و بهاره به گونه ای که از اثرات مضر آفتاب بروی شاخه ها جلوگیری شود و پوشاندن محل هرس با چسب باغبانی

- هرس شاخه های آلوده به میزان 20 سانتی متر از زیر قسمت های سیاه شده و ضدعفونی محل های هرس

- انهدام و سوزاندن شاخه های هرس شده

- مبارزه با آفاتی که موجب ضعف درخت می شوند.

- مدیریت آبیاری و شوری