فعالان بازار پسته با بورس کالا همکاری نکنند

برخی به فعالان بازار پسته گفته اند که با بورس کالا همکاری نکنند.عسگراولادی: زیرساخت های بورس کالا آماده نیست

گروه اقتصادی : ایران در سال های نه چندان دور سلطان پسته جهان بود. از قدیمی ترین آماری که از گمرک ایران در سال ۱۲۸۴ هجری شمسی در دست است، کشورمان بیش از ۳۰۰ هزار تن پسته به کشورهای دیگر صادر کرده ، ولی پس از گذشت حدود ۱۱۰ سال از یکه تازی ایران دراین بازار، شرایط تغییر کرده است. حالا چند سالی است که امریکا جایگاه نخست را در صادرات پسته از ایران ربوده و ما به مقام دوم تنزل کرده ایم .

به گزارش بولتن نیوز، روزنامه ایران در ادامه گزارش خود نوشته است: اما این تمام ماجرا نیست، چراکه با تداوم شرایط فعلی چشم انداز روشنی در مقابل پسته ایرانی قرار ندارد. اکنون خشکسالی و بحران کم آبی به باغ های پسته هجوم آورده و علاوه برمیزان برداشت، کیفیت محصول را نیز کاهش داده است. باغداران برای مقابله با این شرایط عمق چاه های آب را بیشتر کرده اند، ولی با شور شدن آب، کیفیت پسته ایرانی که یکی از مزیت های مهم در بازارهای جهانی به شمار می رود نیز در معرض خطر قرارگرفته است به طوری که به گفته محسن جلال پور، رئیس انجمن پسته ایران «پسته کرمان تا ۱۰ سال دیگر بیشتر زنده نیست».

از سوی دیگر وجود واسطه ها در بازارپسته و تعدد دست ها، قیمت این محصول را هم در بازار داخل و هم خارج بالا برده و همین موضوع یکی از دلایل مهم از دست رفتن بخشی از بازارهای جهانی طی سال های گذشته بوده است. درحالی که به طور میانگین قیمت هر کیلوگرم پسته ایرانی دربازارهای جهانی ۶۰ هزار تومان معادل ۱۵ دلار است، پسته امریکا با قیمتی کمتر از ۱۰ دلار عرضه می شود. البته از این قیمت بالا نفع چندانی نصیب پسته کاران کشور، بویژه خرده مالک ها نمی شود و دلالان با نصف قیمتی که پسته از کشور صادر می شود، محصول را از کشاورزان خریداری می کنند .

طرحی برای نجات بازارپسته 

حال برای رفع این مشکلات و کوتاه کردن دست دلالان و واسطه ها که برخی آنها را مافیای بازارپسته می نامند، طرحی در دولت یازدهم به تصویب رسید تا برای ایجاد شفافیت و افزایش رقابت، پسته وارد تالاربورس کالای ایران شود. نخستین بار در سفر استانی رئیس دولت یازدهم به استان کرمان، باغداران پسته مشکلات خود را مطرح کردند. به گفته آنها بازار پسته در قبضه عده معدودی قرار دارد که قیمت را تعیین می کنند و دراین سازوکار نفعی عاید کشاورز نمی شود.

مدیرعامل بورس کالا در گفت و گو با «ایران» دراین باره گفت: برای حل این مشکلات و اجرایی کردن مصوبه دولت زیرساخت های راه اندازی بازار پسته در بورس ایجاد شد. حامد سلطانی نژاد توضیح داد: پسته محصول خاصی است و علاوه بر استاندارد اصلی، ۴۰ نوع گرید پسته درکشور وجود دارد که تنها نمی تواند یکی از این گریدها در بورس عرضه شود.برهمین اساس برای حل مشکلات خاص این محصول و فراهم کردن زمینه ورود آن به بورس، دو راهکار طراحی شد؛ نخستین راهکار گواهی سپرده و قبض انبار است که دراین روش تولیدکننده ها، محصول خود را به انبارهای تعیین شده تحویل می دهند و رسید می گیرند و این رسید در بورس معامله می شود .

به گفته وی برای محصولاتی که استاندارد ندارند نیز سیستمی طراحی شده است تا محصول آنها توسط مباشران مورد تایید، خریداری و جمع آوری و در نهایت دربورس عرضه شود. هم اکنون این روش ها دربورس کالا طراحی و آماده اجراست.

کسانی که زیر قولشان زدند 

مدیرعامل بورس کالا با اشاره به اینکه در ابتدا بسیاری از فعالان این حوزه به ما قول همکاری دادند و در همین راستا چندین کارگاه آموزشی برای آنها و کشاورزان برگزار شد، گفت: ولی در ادامه راه برخی از کسانی که قول همکاری داده بودند، زیر قولشان زدند و درمقابل ورود پسته به بورس موضع گیری کردند .

وی افزود: متاسفانه برخی با برگزاری جلسات به فعالان بازار پسته گفته اند که با بورس کالا همکاری نکنند و دراین زمینه کارشکنی می کنند. وی اضافه کرد: مقاومت در برابر این بازار مقاومت در مقابل شفافیت و بازار رقابتی است. به گفته وی در اسفند سال گذشته به صورت نمادین معامله پسته در بورس کالا آغاز شد ولی از آن زمان تاکنون هیچ معامله ای صورت نگرفته است .

بازار پسته به نفع واسطه ها طراحی شده است 

سلطانی نژاد با اشاره به اینکه بازار پسته در ایران نه به نفع کشاورز بلکه به نفع واسطه ها طراحی شده است، اظهار داشت: همواره تجارت باید در عرصه ای شفاف انجام شود تا منافع خریدار و فروشنده به صورت توامان حفظ شود چرا که اگر این گونه نباشد بازار بتدریج از بین می رود و بازارهای جهانی را از دست خواهیم داد .

وی ادامه داد: به دلیل کم آبی و بهره وری پایین در باغ های پسته درصورتی که شرایط تغییر نکند بتدریج باغ های پسته یا خشک می شود یا تغییر کاربری پیدا خواهد کرد. این مقام مسئول با بیان اینکه بورس کالا تمام زیرساخت های لازم برای ورود پسته را آماده کرده است ،هشدار داد: اگر در سال های بعد مشکلی برای این بازار به وجود بیابد و کسی گلایه کند حجت را تمام کرده ایم .

این مقام مسئول تاکید کرد: در هر صنعتی که عواید آن نصیب تولیدکننده نشود، سرمایه گذاری و بهره وری در آن کاهش می یابد. درحوزه پسته ایران نیز همین اتفاق افتاده و کشاورزان قدرت سرمایه گذاری در تولید خود را ندارند. وی تصریح کرد: درکنار سایر عواملی که وجود دارد، ریشه اصلی کاهش سهم ایران در بازارجهانی پسته، نبود سرمایه گذاری مناسب و رشد بهره وری به عنوان پشتوانه های آن بوده است .

زمان از دست می رود

مدیرعامل بورس کالای ایران همچنین توضیح داد: هم اکنون در اواخر فصل برداشت پسته (مهر و آبان) قرار داریم و پس از آن فروش آغاز خواهد شد. بنابراین زمان محدود است و باید بسرعت مراحل نهایی کار را انجام دهیم. به گفته وی ما با همکاری اتاق های بازرگانی، تجار پسته را شناسایی کرده ایم. از سوی دیگر انبارهای پسته را در زرند، رفسنجان و دامغان شناسایی و برخی از آنها پذیرش شده اند. درصورتی که این انبارها عملیاتی شود و مباشران کار خود را به صورت شفاف شروع کنند واسطه ها از این بازار حذف می شوند و تجار اصلی و شناسنامه دار کار را به دست می گیرند .

تجاری به تعداد انگشتان دست 

مدیرعامل بورس کالا درپاسخ به این سوال که درمجموع بازار پسته در دست چه تعداد تاجر است، گفت: تعداد تاجران پسته در ایران از انگشتان دو دست تجاوز نمی کند. وی تاکید کرد: ما هیچ مشکلی با فعالیت تاجران پسته نداریم و اگر فعالیت آنها سالم است می توانند وارد بازار شفاف بورس شوند. به گفته وی برخی از این تجار اعتقاد دارند که قیمت پسته در بازارهای جهانی تعیین می شود و نیازی به کشف قیمت در بورس نیست این درحالی است که شاید نرخ پسته تحت تاثیر قیمت جهانی باشد ولی اینکه به چه نرخی از کشاورز خریداری می شود نیز اهمیت زیادی دارد، چراکه هم اکنون قیمت جهانی هیچ تاثیری در درآمد تولیدکننده ندارد.

بازار ۱۲ هزار میلیارد تومانی 

مدیرعامل بورس کالا در ادامه درباره گردش مالی بازارپسته ایران گفت: هم اکنون گردش مالی این بازار به ۵ تا ۶ هزار میلیارد تومان در سال می رسد که این ارزش گذاری براساس قیمت پایینی است که از کشاورز خریداری می شود ولی اگر با نرخ فروش و ارزی که از صادرات حاصل می شود محاسبه کنیم این رقم دو تا دو و نیم برابر می شود. بدین ترتیب ارزش واقعی این بازار بیش از ۱۲ هزار میلیارد تومان است .

به گزارش «ایران»، براساس آمار گمرک در سال گذشته ۶۳۶ میلیون دلار پسته صادر شده است که با محاسبه نرخ آزاد دلار، ارزش ریالی آن به بیش از ۲ هزار و ۵۰۰ میلیارد تومان می رسد. طبق اعلام مسئولان حدود ۷۰ درصد تولید داخل به بازارهای خارجی صادر می شود .

زیرساخت های بورس آماده نیست 

اسدالله عسگراولادی یکی از فعالان بازارپسته از جمله کسانی است که با عرضه پسته درشرایط فعلی مخالف است. وی درگفت و گو با «ایران» توضیح داد: پسته محصولی با انواع مختلف است به طوری که دارای پنج نوع اصلی و ۲۵ نوع فرعی است و نرخ آنها بین ۲ تا ۵ هزار تومان تفاوت دارد، بنابراین نمی توان آن را در بورس عرضه کرد .

وی ادامه داد: یکی از مشکلاتی که عرضه پسته در بورس به دنبال دارد این است که مشمول مالیات بر ارزش افزوده می شود و عرضه کنندگان باید 

۹ درصد مالیات بپردازند که هزینه ها را بالا می برد. این فعال بازارپسته اضافه کرد: سالانه حدود ۲۰۰ هزار تن محصول داریم که در ۵ تا ۶ استان تولید می شود و پراکنده است، بنابراین موضوع انبارداری یکی از موانع دیگر ورود پسته به بورس است. علاوه براین با تعیین انبارهای منتخب، هزینه انبارداری نیز به عرضه کننده تحمیل می شود.

به گفته وی قیمت پسته هم اکنون توسط تاجران ایرانی تعیین نمی شود و براساس بازارهای جهانی قیمت گذاری می شود. از سوی دیگر با وجود اینترنت تولیدکننده هر لحظه از قیمت های جهانی این محصول باخبر می شود .

عسگراولادی با اشاره به اینکه مافیا و واسطه دراین بازار نداریم، اظهارکرد: اکثر تولیدکننده ها به صورت مستقیم محصول خود را صادر می کنند و بخشی نیز به صورت مشارکتی با تاجران این کار را انجام می دهند. به گفته وی عمده تاجران دراستان های تولیدکننده فعال هستند و در تهران تنها ۵ تا ۶ تاجر پسته وجود دارد. وی تاکید کرد: هیچ انحصاری در عرضه پسته نباید وجود داشته باشد. تجربه نیز نشان داده که تعاونی پسته رفسنجان نتوانست بازار را بدرستی مدیریت کند. درمجموع مدیریت بازارپسته صاحب تجربه می خواهد. این فعال بازار درپایان افزود: ورود پسته به بورس زیرساخت هایی نیاز دارد که قرار است این نیازها را به بورس کالا اعلام کنم. تا زمانی که این زیرساخت ها آماده نباشد، امکان عرضه پسته در بورس وجود ندارد .